İNTİHARA YÖNLENDİRME SUÇU (TCK M.84)

I. GİRİŞ

İntihara yönlendirme suçu, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 84. maddesinde düzenlenmiş olup, başkasını intihara teşvik eden veya yardım eden kişilere yönelik yaptırımlar içermektedir. İntihar, kişinin kendi hayatına son verme eylemi olarak tanımlanırken, başkalarının bu sürece müdahale etmesi hukuki ve etik açıdan ciddi sonuçlar doğurmaktadır. Bu yazıda, intihara yönlendirme suçunun unsurlarını, özel görünüş şekillerini ve hukuki sonuçlarını ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.

II. HUKUKİ DAYANAK

İntihara yönlendirme suçu, TCK’nın 84. maddesinde birbirinden farklı unsurlara sahip üç ayrı suç tipini içermektedir:

İntihara Yönlendirme Suçu TCK Madde 84

(1) Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) İntiharın gerçekleşmesi durumunda, kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Başkalarını intihara alenen teşvik eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (Mülga ikinci cümle: 29/6/2005 – 5377/10 md.)

(4) İşlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan veya ortadan kaldırılan kişileri intihara sevk edenlerle cebir veya tehdit kullanmak suretiyle kişileri intihara mecbur edenler, kasten öldürme suçundan sorumlu tutulurlar.

İntihara Azmettirme ve Teşvik Etme: Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden veya intihar kararını kuvvetlendiren kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu fiiller, kişiyi intihara yönlendirme niyetiyle yapılan davranışları kapsar. Azmettirme, kişinin aklında intihar düşüncesi yokken bu düşünceyi oluşturma, teşvik ise intihar düşüncesi olan kişiyi bu eyleme yönlendirme anlamına gelir .

İntiharın Gerçekleşmesi Durumu: İntiharın gerçekleşmesi halinde, fail dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu durumda, failin eylemleri sonucu mağdurun intihar etmesi gerekmektedir. İntihara yardım eden veya teşvik eden kişinin fiilleri sonucu mağdur intihar ederse, ceza ağırlaştırılmaktadır .

İntihara Alenen Teşvik Etme: Başkalarını intihara alenen teşvik eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suç tipi, kamuya açık bir şekilde yapılan teşvik edici eylemleri kapsamaktadır. Örneğin, sosyal medya üzerinden geniş kitlelere intiharı teşvik eden paylaşımlar bu kapsamda değerlendirilebilir .

Netice ve Nedensellik Bağı

Maddenin 1. fıkrasındaki düzenlemeye göre, intihara yönlendirme suçu, sırf hareket suçu olarak düzenlenmiştir. Maddede yazılı davranışların gerçekleştirilmesiyle birlikte suç tamamlanmış kabul edilir. Bu anlamda, muhatabın intihar girişiminde bulunması ne fiil unsurunun bir parçası ne de netice unsuru olarak öngörülmüştür .

Şikayet

İntihara yönlendirme suçu, Türk Ceza Kanunu'nun 84. maddesi kapsamında düzenlenmiş olup, re'sen takip edilen suçlar arasında yer almaktadır. Bu suç, mağdurun şikayetine bağlı değildir; yani, mağdurun şikayetçi olup olmamasına bakılmaksızın, savcılık tarafından kendiliğinden soruşturulabilir.

Suçun Özel Görünüş Şekilleri

Teşebbüs: İntihara teşvik ve sevk etme suçları, neticeli suçlar olduğundan teşebbüse elverişlidir. Failin, mağduru intihara teşvik etmesi sonucunda mağdurun intihara girişiminde bulunması, ancak intiharın gerçekleşmemesi durumunda fail, teşebbüsten sorumlu tutulur. Teşebbüs halinde, ceza indirimi uygulanabilir ancak bu indirimin oranı yargı makamlarının takdirine bağlıdır .

İştirak: Bu suça iştirak her şekliyle mümkündür. İntihara teşvik eden ya da azmettiren kişiler de suçun işlenmesinde ortak fail olarak değerlendirilebilir. İştirak halinde, suça katılan herkes eylemin niteliğine göre cezalandırılır. Örneğin, bir grup insanın bir kişiyi intihara teşvik etmesi durumunda, hepsi bu suçtan sorumlu tutulabilir .

Hukuka Aykırılık ve Yaptırım

Türk Ceza Kanunu'nun 84. maddesi, intihara yönlendirme suçunu ayrıntılı olarak düzenlemekte ve bu suça ilişkin cezai yaptırımları belirlemektedir. İntihara azmettirme, teşvik etme veya yardım etme gibi fiiller, kişilerin yaşam hakkını ihlal eden ciddi suçlar olarak değerlendirilmekte ve ağır cezalarla karşılanmaktadır. Bu maddede öngörülen cezalar, suçun işleniş şekline ve meydana gelen sonuca göre değişiklik göstermektedir.

Suçun Korunan Hukuki Değeri

İntihara yönlendirme suçunda korunan hukuki değer, bireylerin yaşam hakkı, vücut bütünlüğü ve genel sağlığıdır. Devlet, pozitif yükümlülüğünün bir gereği olarak, bireylerin yaşam hakkı ve vücut bütünlüğünü koruma altına almak zorundadır. Bu yükümlülük kapsamında, bireyleri intihara yönlendiren eylemler cezai yaptırıma tabi tutulur .

III. İNTİHARA AZMETTİRME

İntihara azmettirme, intihar düşüncesi ve kararı bulunmayan bir kimseye bu kararın verdirilmesine yönelik davranışların sergilenmesi anlamına gelmektedir. Azmettirme, icra davranışla işlenebilir olup, ihmal suretiyle azmettirme mümkün değildir. Azmettirme ciddi olmalı ve kişinin intihara girişmesine yol açacak düzeyde belirli bir ağırlığa sahip olmalıdır .

Örneğin, failin bir tartışma ve kavga dolayısıyla mağdura "seni gelirsem silahla vuracağım, ben gelmeden kendini vur, bu işi bana bırakma" şeklinde sözler sarf etmesi, intihara azmettirme olarak nitelendirilebilir. Ancak, mağdurun tehdit edilmesi suretiyle icra edildiğinde ve mağdurun bu tehditten başka türlü kurtulma imkânı yoksa, intihara azmettirmeden değil "intihara mecbur etme"den söz edilir ve bu durumda fail, kasten öldürme suçundan dolayı cezalandırılır .

IV. İNTİHARA TEŞVİK ETME

İntihara teşvik etme, intihar etme konusunda bir niyeti bulunan ancak henüz bu konuda kesin bir karar vermemiş olan bir kimsenin, bu kararı almasına yönelik icrai nitelikteki davranışları kapsamaktadır. Teşvik ile karar kuvvetlendirme arasında fark bulunmaktadır. Karar kuvvetlendirmede, muhatabın intihar kararı almış olması ve failin de bunu bilerek bu kararı destekleyici davranışlar sergilemesi gerekirken, teşvikte, intihar niyeti bulunmakta olup henüz muhatap intihar kararını kesin olarak almamıştır .

V. İNTİHAR KARARINI KUVVETLENDİRME

İntihar kararını kuvvetlendirme, intihar kararı alan bir kimsenin bu kararının desteklenmesi anlamına gelmektedir. Bu fiilden söz edebilmek için, failin, kişinin intihar kararı aldığını bilmesi gerekir. Muhatabın aklında intihar fikri yoksa, "intihara azmettirme"den, niyeti bulunup henüz kesin bir karar almamışsa "intihara teşvik"ten söz edilir. Mağdur intihar kararını almışsa, fail de bu kararı kuvvetlendiriyorsa, bu seçimlik hareket gerçekleştirilmiş olur .

VI. İNTİHARA YARDIM ETME

İntihara yardım etme, teşvik, karar kuvvetlendirme dışında kalan herhangi bir davranışla gerçekleştirilebilir. Bu anlamda, intihar fiilinde kullanılan araçların temin edilmesi ve suçun işlenmesi öncesinde ya da sırasında çeşitli davranışlarla intihar fiilinin icrasının kolaylaştırılması, 84. maddenin 1. fıkrası kapsamında cezalandırılabilir eylemlerdir .

Örneğin, failin intihar kararı alan bir kimseye, intihar etmesi halinde yakınlarına bakabileceğini söylemesi "yardım vaadi" olarak nitelendirilebilir. Fiilin işlenmesinde kullanılan araçların temin edilmesi ve suçun işlenmesi öncesinde ya da sırasında çeşitli davranışlarla intihar fiilinin icrasının kolaylaştırılması da maddi yardım türleri olarak değerlendirilir .

VII. SONUÇ

İntihara yönlendirme suçu, toplumda bireylerin yaşam hakkını koruma amacı güden ciddi bir suçtur. Bu suçun işlenmesi, hem bireylerin hem de genel toplum düzeninin korunması açısından önemli hukuki sonuçlar doğurmaktadır. İntihara teşvik eden, azmettiren veya yardım eden kişilerin ağır cezalarla karşılaşması, toplumda bu tür eylemlerin caydırıcılığını arttırmayı hedeflemektedir.