EZİYET SUÇU (TCK m.96)

I. GİRİŞ

Eziyet suçu, bir kimsenin eziyet çekmesine yol açacak davranışları gerçekleştiren kişinin cezalandırılmasını öngören bir suç tipidir. Bu suç, mağdurun bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine, aşağılanmasına neden olan insanlık dışı muameleleri kapsamaktadır. TCK'nın 96. maddesinde düzenlenmiştir.

II. HUKUKİ DAYANAK

Türk Ceza Kanunu Madde 96:

(1) Bir kimsenin eziyet çekmesine yol açacak davranışları gerçekleştiren kişi hakkında iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (Ek cümle: 12/5/2022-7406/5 md.) Suçun kadına karşı işlenmesi hâlinde cezanın alt sınırı iki yıl altı aydan az olamaz.

(2) Yukarıdaki fıkra kapsamına giren fiillerin;

a) Çocuğa, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye ya da gebe kadına karşı,

b) Üstsoy veya altsoya, babalık veya analığa ya da eşe veya boşandığı eşe karşı,

İşlenmesi halinde, kişi hakkında üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

III. SUÇUN UNSURLARI

A. Maddi Unsurları

1) Fail

Eziyet suçunun faili herhangi bir kişi olabilir. Suçun işlenmesi için failin belirli bir sıfat veya konumda olması gerekmez. Eziyet suçunun faili, mağdur üzerinde bedensel veya ruhsal acı yaratmak amacı güden kişi olarak tanımlanabilir. Failin kimliği, mağdurun bu suçtan etkilenmesi bakımından önem taşır ancak failin kim olduğuna dair herhangi bir sınırlama yoktur. Kanun, failin belirli bir kimlik veya statüye sahip olmasını şart koşmamıştır.

2) Mağdur

Eziyet suçunun mağduru herhangi bir kimse olabilir. Bu suç tipinde mağdurun özel bir özelliğe sahip olması gerekmez. Ancak, mağdurun çocuk, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kişi, gebe kadın, üstsoy, altsoy, babalık veya analık ya da eş olması durumunda, suçun nitelikli hali devreye girer ve fail daha ağır cezalandırılır. Mağdurun bu gibi durumları suçun cezalandırılmasında etkilidir ve failin cezasının artırılmasına neden olabilir.

3) Suçun Konusu

Eziyet suçu, mağdurun bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine, aşağılanmasına yol açan her türlü davranışı kapsar. Bu suç, bir zarar suçu olarak kabul edilir ve mağdurun fiziki veya psikolojik bütünlüğüne zarar verme amacı taşır. Eziyet teşkil eden fiiller, mağdurun insan onuruna aykırı hareketlere maruz kalmasına neden olmalıdır. Suçun konusu, mağdurun bedensel veya ruhsal acı çekmesine yol açan fiillerle belirlenir.

4) Fiil

Eziyet suçu, mağdurun bedensel veya ruhsal acı çekmesine neden olan fiillerle gerçekleştirilir. Bu fiillerin neler olabileceği somut olayın özelliklerine göre değişiklik gösterebilir. Fiiller, mağdurun sürekli acı çekmesine neden olacak şekilde ve sistematik olarak gerçekleştirilmelidir. Örneğin, mağduru sürekli olarak aç bırakma, aşırı soğuk veya sıcak ortamlarda tutma, sürekli olarak fiziki şiddet uygulama gibi eylemler eziyet suçu kapsamında değerlendirilebilir. Bu fiiller, mağdurun insan onuruna aykırı ve acı verici durumlara maruz bırakılmasını amaçlamaktadır.

5) Netice

Eziyet suçu, mağdurun bedensel veya ruhsal acı çekmesiyle sonuçlanır. Bu acının, mağdurun fiziksel veya psikolojik sağlığını olumsuz etkilemesi gerekmektedir. Netice, failin hareketleri sonucunda mağdurun yaşadığı acı ve ızdırap olarak ortaya çıkar. Suçun oluşabilmesi için mağdurun acı çekmesi yeterlidir, fiziki veya psikolojik bir hasarın meydana gelmesi şart değildir. Ancak, mağdurun acı çektiği somut olarak tespit edilmelidir.

6) İlliyet (Nedensellik) Bağı

Failin gerçekleştirdiği fiiller ile mağdurun acı çekmesi arasında doğrudan bir nedensellik bağı bulunmalıdır. Bu bağ, failin hareketleri sonucunda mağdurun bedensel veya ruhsal acı çekmesine neden olmasıyla kurulmuş olur. Eziyet suçu bakımından illiyet bağı, failin eziyet teşkil eden davranışlarının mağdurun acı çekmesine yol açması anlamına gelir. Fiil ile netice arasındaki bu bağın varlığı, suçun tamamlanması için gereklidir.

B. Manevi Unsuru

Eziyet suçu genel kastla işlenen bir suçtur. Fail, mağdurun acı çekmesine yol açacak davranışları bilerek ve isteyerek gerçekleştirmelidir. Failin bu davranışları yaparken belirli bir amacı olması, yani mağdurun bedensel veya ruhsal acı çekmesini istemesi gerekmektedir. Eziyet suçu bakımından özel bir kast aranmaz, failin genel kast ile hareket etmesi yeterlidir. Kast, failin fiilin sonuçlarını bilerek ve isteyerek hareket etmesi olarak tanımlanabilir.

Eziyet suçu, failin mağdur üzerinde baskı kurmak, onu cezalandırmak veya acı çekmesini sağlamak amacıyla hareket etmesi durumunda da gerçekleşir. Failin hareketlerinin amacı, mağdura acı çektirmek olmalıdır. Bu amaç doğrultusunda gerçekleştirilen her türlü fiil, eziyet suçu kapsamında değerlendirilebilir.

IV. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ

Eziyet suçunun nitelikli halleri, suçun belirli kişilere karşı işlenmesi durumunda ortaya çıkar. Kanun koyucu, bazı mağdurlara karşı işlenen eziyet suçunun daha ağır ceza ile cezalandırılmasını öngörmüştür. Bu nitelikli haller şunlardır:

• Suçun çocuğa, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye ya da gebe kadına karşı işlenmesi,

• Suçun üstsoy veya altsoya, babalık veya analığa ya da eşe veya boşandığı eşe karşı işlenmesi.

Bu durumlarda, fail daha ağır bir ceza ile cezalandırılır ve cezanın alt sınırı artırılır. Nitelikli hallerde cezanın alt sınırı üç yıldan az olamaz ve sekiz yıla kadar hapis cezası öngörülür.

V. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ

A. Teşebbüs

Eziyet suçuna teşebbüs mümkündür. Teşebbüs, failin suçu işlemek için elverişli hareketlerle icraya başlaması ancak suçu tamamlayamaması durumunda söz konusu olur. Eziyet suçunda teşebbüsün gerçekleşmesi için, failin mağdura yönelik eziyet fiillerine başlamış olması ve bu fiillerin mağdurun acı çekmesine yol açacak nitelikte olması gerekmektedir. Ancak, failin elinde olmayan nedenlerle bu fiilleri tamamlayamaması durumunda teşebbüs hükümleri devreye girer.

Örneğin, failin mağduru sürekli olarak aç bırakma amacıyla harekete geçmesi, ancak mağdurun bir şekilde bu durumdan kurtulması veya failin yakalanması nedeniyle fiilin tamamlanamaması halinde teşebbüsten bahsedilir. Teşebbüs durumunda ceza, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre belirlenir. Teşebbüs hükümleri uyarınca verilecek ceza, tamamlanmış suça göre daha hafif olabilir.

B. İştirak

Eziyet suçunda iştirak mümkündür. Birden fazla kişi, mağdura yönelik ortak hareket ederek veya birbirini izleyen hareketlerle eziyet suçu işleyebilir. İştirak halinde her bir fail, gerçekleştirdiği fiillerden dolayı sorumlu tutulur.

Müşterek Faillik: Birden fazla kişinin, fiili birlikte gerçekleştirmesi durumunda söz konusu olur. Örneğin, iki kişinin birlikte mağdura fiziksel şiddet uygulayarak acı çektirmesi durumunda her ikisi de müşterek fail olarak cezalandırılır.

Azmettirme: Bir kişinin, diğer kişiyi eziyet suçu işlemeye teşvik etmesi veya karar aldırması durumunda azmettirme söz konusudur. Azmettiren, suçu işleyen fail gibi cezalandırılır.

Yardım Etme: Bir kişinin, suçu işleyen faile fiilin gerçekleştirilmesinde yardım etmesi durumunda yardım etme suçu oluşur. Yardım eden kişi, suçu işleyen faile sağladığı yardıma göre cezalandırılır.

İştirak halinde, her bir failin suça katkısı dikkate alınarak cezalandırma yapılır. İştirak edenlerin cezası, suça katkıları oranında belirlenir.

C. İçtima

Eziyet suçu, aynı zamanda başka suçlarla da birlikte işlenebilir ve bu durumda suçların içtimaı söz konusu olur Failin, tek bir fiille birden fazla suçun oluşmasına sebebiyet vermesi durumunda fikri içtima hükümleri uygulanır. Eziyet suçu kapsamında mağdurun hem fiziksel hem de ruhsal acı çekmesine neden olan bir davranış, aynı zamanda yaralama ve hakaret suçlarını da oluşturabilir. Bu durumda, fail en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı cezalandırılır.

Eziyet teşkil eden hareketlerin yanında cinsel davranışlarla mağdurun vücut dokunulmazlığının ihlal edilmesi veya vücuduna organ veya sair bir cisim sokulması söz konusu ise fail, hem eziyet suçundan hem de cinsel saldırı suçundan ayrı ayrı cezalandırılır. Her ne kadar kanunda bu konuda açık bir düzenleme olmasa da, eziyet suçunun madde gerekçesinde, eziyet oluşturacak hareketlerin “cinsel taciz” niteliği taşıyabileceğinin belirtilmesi, buna karşılık suçun vücut dokunulmazlığına yönelik cinsel davranışlarla işlenebileceğinden dolayısıyla cinsel saldırıdan söz edilmemesi, cinsel saldırı ve eziyet suçunda korunan hukuksal değerin farklılığı dikkate alındığında, bu sonuca varmak gerekir.

VI. ŞİKAYET

Eziyet suçu, re'sen soruşturulan ve kovuşturulan bir suçtur. Bu suçun işlenmesi halinde mağdurun şikayeti gerekmez. Savcılık, suçu öğrendiği anda re'sen harekete geçer ve soruşturma başlatır. Mağdurun şikayetçi olup olmaması, soruşturma ve kovuşturma sürecini etkilemez.

VII. EZİYET SUÇUNUN İŞKENCE SUÇUNDAN FARKI

Eziyet suçu ve işkence suçu, her ikisi de mağdurun fiziksel ve ruhsal bütünlüğünü hedef alan, insanlık dışı muameleleri cezalandıran suç tipleridir. Ancak suçun faili açısından farklılık göstermektedir.

Zira işkence suçu, yalnızca kamu görevlileri veya kamu görevlisi ile bağlantılı olarak hareket eden kişiler tarafından işlenebilir. Kanun koyucu, işkence suçu için failin kamu görevlisi olmasını şart koşar. İşkence suçunda fail, görevini kötüye kullanarak mağdura yönelik acı verici davranışlarda bulunur.

Eziyet suçu ise herhangi bir kimse tarafından işlenebilir. Failin kamu görevlisi olması gerekmez. Eziyet suçu, genel olarak herkes tarafından işlenebilen bir suç tipidir ve failin belirli bir statüye sahip olmasını gerektirmez.

VIII. SONUÇ

Eziyet suçu, bireylerin fiziksel ve ruhsal bütünlüğünü korumaya yönelik önemli bir düzenlemedir. Eziyet fiillerinin cezalandırılması, insan onurunun korunması açısından büyük önem taşır. Bu yazıda yer alan bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye niteliği taşımamaktadır. Detaylı bilgi için somut olay nezdinde avukat yardımı alınması her zaman için gerekmektedir.