DOĞUM SONRASINDA MEMURLARIN YARIM ZAMANLI ÇALIŞMA HAKKI
- ER|EN HUKUK
- 4 May 2024
- 5 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 8 May
YARIM ZAMANLI ÇALIŞMA NEDİR?
Doğum sonrası memurlar için yarım zamanlı çalışma hakkı, anne veya babaların doğum sonrasında iş ve aile yaşamlarını dengelemelerine yardımcı olan bir düzenlemedir. Bu hak, devlet memurlarının doğum sonrasında daha esnek bir çalışma programına geçmelerini ve daha az saat çalışarak daha fazla zaman ayırmalarını sağlar. Yarım zamanlı çalışma, birçok avantajı beraberinde getiren bir düzenleme olarak dikkat çekmektedir.
Yarım zamanlı çalışma hakkını somutlaştırabilmek adına şu noktalara değililmesi yerinde olacaktır:
Çalışma Süresi: Yarım zamanlı çalışan memurlar, tam zamanlı çalışanlara kıyasla daha az saat çalışır. Genellikle haftalık çalışma süresi 40 saat olan bir memur, yarım zamanlı çalışmayı tercih ettiğinde haftalık 20 çalışacaktır.
Maaş ve Yan Haklar: Yarım zamanlı çalışan memurların maaşları da buna göre düzenlenir. Çalışma süresi azaldığından dolayı maaş da kısmi olarak düşer. Ancak bu husus devlet memurlarına tanınan yan haklardan mahrum kalmanıza sebebiyet vermez.
Esneklik: Yarım zamanlı çalışma, memurlara daha esnek bir çalışma programı sunar. Bu sayede memurlar, iş ve aile yaşamlarını daha iyi dengeleyebilir. Özellikle doğum sonrası dönemde anne veya babaların çocuklarına daha fazla zaman ayırabilmesi büyük bir avantajdır.
Kariyer İmkanları: Yarım zamanlı çalışma, memurların kariyerlerine devam etmelerini sağlar. Bu sayede hem aileye zaman ayırabilirler hem de iş hayatlarını sürdürebilirler. Bu sebeple yarım zamanlı çalışma sistemi, uzun süreli izin planladığınız dönemlerde de tercih edilen bir seçenek olabilir.
DOĞUM SONRASINDA İŞ VE AİLE DENGESİNİN SAĞLANMASININ AVANTAJLARI
Esneklik ve Daha Fazla Zaman: Yarı zamanlı çalışma, doğum sonrası memurlara daha esnek bir çalışma düzeni sunar. Bu sayede anne veya baba, iş ve aile yaşamlarını daha iyi dengeleyebilir. Örneğin, yarım zamanlı çalışan bir memur, hem çocuğunun gelişimine bizzat katkı sağlayıp büyütürken hem de gündelik işlerine daha fazla zaman ayırabilir. Yine çocuğunun sosyal gelişimine katkı sağlayacak eğitsel ve kültürel faaliyetleri planlayıp yönetebilir.
Stres Azalması: Yarım zamanlı çalışma, doğum sonrası dönemde stresi azaltabilir. Anne veya baba hem iş hayatına adapte olmak hem de çocuğun bakımını üstlenmek zorunda kalırken, yarım zamanlı çalışma fırsatı yoğun temponuzu stres seviyenizi önemli ölçüde düşürücektir. Daha az çalışma saatleri, daha fazla dinlenme ve gevşeme fırsatı sağlayacaktır.
Kariyer İlerlemesi: Yarı zamanlı çalışma, doğum sonrası memurların kariyerlerinin ilerlemesinde kesintiye yol açmaz. Görevindeki ilerleme ve ödül imkanları aynen devam eder. Devlet memurları için yarı zamanlı çalışma hakkının tanınması, annelerin veya babaların iş hayatına geri dönmelerini de kolaylaştırır. Bu da uzun vadede daha fazla verimlilik sağlar.
Ekonomik Destek: Yarı zamanlı çalışma, doğum sonrası memurlara ekonomik destek sağlar. İş-Aile dengesini sağlamak için yarı zamanlı çalışmaya geçen memurlar tam ücret kaybına uğramadan aileleriyle daha fazla vakit geçirebilirler. Aynı zamanda, çocuk bakım masraflarını karşılayabilmek için de bu zorlu dönemde gelir elde etme imkanı sağlarlar.
YARIM ZAMANLI ÇALIŞMANIN DOĞUM SONRASI DÖNEMDEKI ROLÜ: İSTATİSTİKLER VE ARAŞTIRMALAR
İş Verimliliği
Araştırmalar, esnek çalışma saatlerinin iş verimliliğini artırdığını göstermektedir [1]. Özellikle doğum sonrası memurların yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanması, iş performanslarını olumlu yönde etkileyebilir. Esnek çalışma saatleri sayesinde memurların işe daha motive ve odaklı bir şekilde gelmeleri sağlanabilir.
Aile Refahı
Yarım zamanlı çalışma, ailelerin genellikle daha fazla zaman bir arada geçirmelerini sağlar. Anne veya baba olarak, çocukların gelişimine daha fazla katkıda bulunmak isteyen memurlar için bu seçenek oldukça değerlidir. Araştırmalar [2] yarım zamanlı çalışmanın, aile içi iletişimi güçlendirerek aile refahına olumlu katkı sağladığını göstermektedir.
Annelerin Kariyerleri Üzerindeki Etkileri
Doğum sonrası memurların yarım zamanlı çalışma hakkı, annelerin iş hayatına geri dönüş sürecini kolaylaştırabilir. Bu sayede anneler, kariyerlerini sürdürebilirken çocuklarına daha fazla zaman ayırma imkanına sahip olurlar. Bu da annelerin iş hayatında devamlılığını sağlayarak kadın istihdamının artmasına destek olabilir. Bununla birlikte, yarım zamanlı çalışmanın doğum sonrası depresyon riskini azalttığı [3] da belirtilmektedir.
Bu veriler doğrultusunda, doğum sonrası dönemde yarım zamanlı çalışmanın hem ailelerin hem de iş verimliliğinin artmasına önemli katkıları bulunmaktadır.
YARIM ZAMANLI ÇALIŞMA HAKKININ KULLANILMASI, HUKUKI DAYANAKLAR VE SÜREÇ:
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Ek Madde 43 - Doğum sonrası yarım zamanlı çalışma
(1) Doğum yapan memurlar doğum sonrası analık izninin veya 104 üncü maddenin (F) fıkrası uyarınca kullanılan iznin, eşi doğum yapan memurlar ise babalık izninin bitiminden, ilgili mevzuatı uyarınca çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar olan dönemde, ayrıca süt izni verilmeksizin haftalık çalışma saatlerinin normal çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenmesini talep edebilirler. Bu kapsamda yarım zamanlı çalışmaya başlayan memur, aynı çocuk için bir daha bu haktan yararlanmamak kaydıyla başvuru tarihini izleyen ay başından geçerli olmak üzere normal zamanlı çalışmaya dönebilir. Bu fıkra hükmünden yararlanan memura, yarım zamanlı çalışmaya başladığı tarihi izleyen ay başından itibaren, mali haklar ile sosyal yardımlarına ilişkin her bir ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılır. Bunların fiili çalışmaya bağlı ödemeleri hakkında ise ilgili mevzuat hükümleri uygulanmaya devam olunur. Derece yükselmesi ile kademe ilerlemesi için aranan süreler açısından bu şekilde çalışılan dönemdeki hizmet süreleri yarım olarak dikkate alınır. Bu kapsamdaki memurun çalışma saatleri ilgili kurum tarafından belirlenir. Bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi hâlinde memur olan eşleri de istekleri üzerine çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten veya 104 üncü maddenin (A) fıkrası uyarınca sekiz haftalık izin verilmesi ya da aynı maddenin (F) fıkrası uyarınca izin kullanılması hâlinde bu izinlerin bitiminden itibaren bu fıkra hükümlerinden yararlanır.
(2) Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanamayacak memurları; hizmet sınıfı, kadro unvanı, kurum veya teşkilat bazında birlikte veya ayrı ayrı belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.
Bu yasal düzenleme gereği, doğum yapan memurlara, eşi doğum yapan memurlara ve bir çocuğu evlat edinen memurlara yarım zamanlı çalışma hakkı tanınmaktadır.
Söz konusu hak, öncesinde istenildiği takdirde daha erken tam zamanlı çalışmaya dönmeyi engellememekle birlikte, en fazla çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ayın başına kadar devam eder.
Başvuru ve Dava Süreci:
Öncelikle yarım zamanlı çalışma hakkını kullanmak istenildiğinde, bu talebin çalışılan kuruma yazılı olarak verilecek bir dilekçe ile iletilmesi gerekmektedir. Bu hususta hak kayıplarının önlenmesi adına bir avukat yardımıyla başvurulması ve sürecin başından itibaren avukat vasıtasıyla yürütülmesi de sürecin sağlığı açısından önem arz etmektedir.
Başvurunuzdan sonra ilgili idare, başvuruyu değerlendirir ve olumlu veya olumsuz bir yanıt verir. Yahut hiçbir cevap vermeyerek tabiri caizse sizi oyalayıp dava açma sürenizi kaçırmanızı sağlayabilirler. Bu bakımndan idari yargı konusu işlerde bir avukatın yardımını almak önem arz eder.
İdarenin olumsuz yanıt vermesi durumunda da İYUK'da belirtilen süreler içerisinde dava açmanız gerekmektedir. Dava açma süresinden sonra açtığınız davalar usulden reddedilecek olup hak kaybına uğramamanız açısından süreleri titizlikle takip etmeniz gerekmektedir.
Yürütmeyi Durdurma Talebi
Pek çok davada olduğu gibi burada da yürütmeyi durudurma kararının en kısa sürede alınması büyük önem arz eder. Nitekim mevcut yargı yoğunluğunda davaların sonuçlanması uzun sürebilmektedir. Oysaki dava açılışında yürütmenin durdurulması talep edilerek, dava sonuçlanıncaya kadar tedbiren yarım zamanlı çalışmaya başlayabilir ve davanız sonuçlandığında geçmişteki olası hak kayıplarınız engellenmiş olur.
Zira dava sonuçlanmadan da yürütmenin durdurulması kararı alınarak memurun yarım zamanlı çalışmaya başlaması mümkündür.
SONUÇ
Bu makalemizde doğum sonrası devlet memurlarının sahip olduğu yarı zamanlı çalışma hakkını ele aldık. Bu hak sayesinde memurlar, yeni doğan çocuklarına daha fazla zaman ayırabilir ve aile sorumluluklarını yerine getirirken iş hayatına da devam edebilirler.
Yazımızın başında belirttiğimiz gibi, aile ve iş hayatı arasında denge kurmak herkes için önemlidir ancak devlet memurları için bu dengeyi sağlamak bazı zorlukları beraberinde getirebilir. Doğum sonrası yarı zamanlı çalışma hakkı, bu zorlukları hafifletmek ve memurlara destek olmak amacıyla sunulan önemli bir imkandır.
Doğum sonrası yarı zamanlı çalışma hakkınız, hem sizin hem de bebeğinizin ihtiyaçlarını karşılamak adına büyük bir avantaj sunar. Bu haklarınızdan haberdar olmak ve gerektiğinde kullanmak için gerekli adımları atmanız önemlidir.
Aslında bu hakkın kullanımı için kanun hükmü bulunmaktaysa da maalesef devlet kurumları genelde bürokratik gerekçelerle bu başvuruya olumsuz cevap vermektedir. Bu sebeple de bu hak, kanuni bir hak olmasının yanında uygulamda ancak dava yoluyla kullanılabilen bir hak haline gelmiştir.
Eğer bir doğum yapmış devlet memuruysanız veya eşiyseniz, yasal haklarınızı tam anlamıyla bilmek ve kullanmak için bir avukattan destek almanızı öneririz. Ancak bir avukat, başvuru sürecinde size rehberlik edebilir, haklarınızı savunabilir ve herhangi bir hukuki sorun durumunda yanınızda olabilir.